Charlie Hebdo en Marcus Aurelius: De kunst van het ontwijken

Het lijkt erop dat we inmiddels met zijn allen zo strak op elkaar zitten dat de minst of geringste beweging hier daar pijn doet. Een tekening van de profeet hier, een storm van protest en doodsbedreigingen daar. Ik denk niet dat we te strak met elkaar verbonden zijn, maar dat de verbinding niet soepel genoeg is. Te weinig smeerolie.

 

Waar halen we die smeerolie? Misschien uit de overpeinzingen van keizer Marcus Aurelius, die tijdens zijn laatste veldtochten zijn overpeinzingen op papier zette:

Het leven is een sport, waarin blessures onontkoombaar zijn. De kunst is dus om niet teveel kwaad te zoeken achter blessures maar om in ieder geval de meest onhandige medespelers “goedsmoeds uit de weg te gaan”.

Naar mijn idee is dit ook waar de laatste Charlie om vraagt met de titel “Alles is vergeven”, die totaal niet past in het gebruikelijke provocerende register van Charlie Hebdo. Voor mij is deze zin de smeerolie die Charlie Hebdo normaal gesproken achterwege laat. Het is een veelbetekenend zinnetje dat ver boven het provocatieniveau uitsteekt en lijkt te zeggen: “wat ook bij deze tekening onbedoeld gevoeld moge worden, vergeef het en ga het goedsmoeds uit de weg”. 

En voor het geval deze smeerolie onvoldoende zou werken voegde Charlie nog een stoot smeermiddel toe als ondertitel: "Onverantwoordelijke krant”. Zeker niet om lekker te mogen kwetsen zonder ter verantwoording geroepen te kunnen worden! Maar meer - zoals het Charlie betaamt - als zelfspot: “Neem ons nu voor wat we zijn, we zijn nu eenmaal een stelletje onverbeterlijke grappenmakers. En sorry als we af en toe wat te grof overkomen”.

Het Franse journaal interviewde een man die bij een krantenkiosk wegliep met de befaamde Charlie Hebdo van na de aanslag. Terwijl hij het krantje met beide handen langzaam op en neer bewoog zei hij: “wat een plezier om te leven in een maatschappij met dit soort vrijheid”. Ik voelde toen ook even die vrijheid door mij heen stromen. En een intense blijdschap.